1 i 2 listopada przy bramie Starego Cmentarza w Jaśle, zwanej potocznie „kwestą przy Zielonej”, po raz piętnasty odbyła się zbiórka na rzecz ratowania zabytków najstarszej jasielskiej nekropolii. To jedno z tych wydarzeń, które co roku łączą mieszkańców w idei wspólnej troski o historię miasta – zapisanej nie w książkach, lecz w kamieniu.

Stary Cmentarz w Jaśle, założony w 1784 roku, należy do najstarszych komunalnych cmentarzy w Polsce i jest jednym z pięciu najstarszych w kraju. Spoczywają tu wybitne postacie jasielskiego życia społecznego, gospodarczego, kulturalnego i naukowego – ludzie, którzy tworzyli historię regionu i jego tożsamość. Na przestrzeni ponad dwóch stuleci powstała tu niezwykła galeria rzeźby nagrobnej – z przykładami sztuki romantyzmu, neogotyku, secesji i modernizmu.

Tegoroczna, jubileuszowa kwesta poświęcona była renowacji pomnika Marii Pankiewicz, zmarłej w 1906 roku. Monument wykonany z piaskowca karpackiego wymagał pilnych prac konserwatorskich – zwłaszcza zabezpieczenia zdegradowanej podstawy krzyża, której zły stan groził przełamaniem całej konstrukcji.

Jak co roku, w kwestę włączyli się uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego w Jaśle, harcerze, przedstawiciele organizacji społecznych, a także znani jaślanie. Wspólnie z mieszkańcami, którzy licznie odwiedzali groby swoich bliskich, zbierali datki do puszek. – „Ludzie bardzo chętnie wrzucają pieniążki, zagadują, jest bardzo miło. Co roku widzimy, że dzięki zebranym środkom odnawiane są kolejne pomniki, dlatego chętniej wspierają nasze działania” – mówili młodzi wolontariusze z I LO.

Wśród kwestujących nie zabrakło także burmistrza Jasła Ryszarda Pabiana, który wraz z harcerzami zachęcał mieszkańców do wsparcia inicjatywy. – „To piękne, że jaślanie rozumieją wartość tej kwesty. Dzięki ich wsparciu możemy co roku odnawiać kolejne pomniki – świadectwa naszej wspólnej historii” – podkreślał.

Organizatorem wydarzenia było Stowarzyszenie Odnowy Zabytków Starego Cmentarza w Jaśle, działające przy wsparciu Miasta Jasła. Dzięki ofiarności mieszkańców udało się zebrać 18 750 zł, które w całości zostaną przeznaczone na konserwację zabytków cmentarza.

W poprzednich latach środki z kwest pozwoliły odrestaurować m.in. pomnik Matyldy z Dzwonkowskich Baczakiewicz, pochodzący z drugiej połowy XIX wieku – dzieło o wyjątkowych walorach artystycznych i historycznych. Prace, współfinansowane przez miasto, kosztowały ponad 34 tysiące złotych i przywróciły nagrobkowi dawną świetność.

Warto przypomnieć, że pomimo tragicznych losów Jasła w czasie II wojny światowej – kiedy miasto zostało niemal doszczętnie zniszczone – Stary Cmentarz przetrwał. Dziś, otoczony zabytkowym murem i zielenią, stanowi jedno z najcenniejszych miejsc pamięci w regionie. Każdy odnowiony pomnik to nie tylko ratunek dla sztuki, ale też hołd dla ludzi, którzy tworzyli historię tego miasta.

– To wielka sprawa ratować zabytki, o które często nie ma już kto zadbać. Rodziny wyjechały, pokolenia odeszły, a naszym obowiązkiem jest pamiętać – nie tylko raz w roku, lecz każdego dnia – mówiła podczas kwesty jedna z wolontariuszek.

Dzięki społecznej energii, wsparciu mieszkańców i konsekwentnej pracy stowarzyszenia, z roku na rok jasielska nekropolia odzyskuje blask. W jej kamieniu wciąż zapisana jest pamięć o tych, którzy odeszli – a dzięki takim inicjatywom, pamięć ta ma szansę przetrwać kolejne pokolenia.