W sektorze V, pod numerem 549, znajduje się pomnik nagrobny śp. Maryi z Pankiewiczów-Rzącowej, zmarłej w 1906 roku. To jedno z najbardziej wartościowych dzieł sztuki sepulkralnej na Starym Cmentarzu w Jaśle – pomnik o wyjątkowych walorach artystycznych, historycznych i technologicznych.

Nagrobek wykonano z piaskowca karpackiego, prawdopodobnie w jednym z lokalnych warsztatów kamieniarskich działających na przełomie XIX i XX wieku. Kompozycja pomnika jest klasyczna i symetryczna – zwieńczona rzeźbą Jezusa na krzyżu, wykonaną z dużą precyzją i realizmem, świadczącą o wysokim poziomie ówczesnego rzemiosła kamieniarsko-rzeźbiarskiego.

Cokół pomnika, o prostej, harmonijnej formie, zdobiony jest motywem ciosów kamiennych, a jego rozbudowana podstawa nosi cechy klasycystyczno-barokowe. Całość otacza metalowe, kute ogrodzenie, obejmujące również część ziemną grobu, co nadaje kompozycji elegancji i monumentalności.

Wyjątkowym elementem nagrobka jest płyta inskrypcyjna wykonana z ciemno barwionego szkła angielskiego, obwiedziona profilowaniem typu „uszatym”. W dolnej części zachowała się mosiężna rozeta, świadcząca, że pierwotnie znajdował się tam świecznik lub lampion. To detale, które czynią ten pomnik nie tylko świadectwem pamięci, lecz także przykładem bogatej kultury rzemieślniczej Jasła przełomu wieków.

Upływ czasu i działanie czynników atmosferycznych doprowadziły do poważnych zniszczeń. Podstawa krzyża była silnie zdegradowana, a kamień w wielu miejscach nosił ślady erozji i spękań. Istniało realne zagrożenie przełamania konstrukcji krzyża, co mogłoby doprowadzić do nieodwracalnych strat.

Dzięki środkom zebranym podczas 15. kwesty na ratowanie zabytków Starego Cmentarza w Jaśle oraz wsparciu Miasta Jasła, przeprowadzono kompleksowe prace konserwatorskie. Obejmowały one m.in. oczyszczenie powierzchni z nalotów biologicznych, wzmocnienie struktury kamienia, rekonstrukcję ubytków, sklejenie szklanej tablicy epitafijnej oraz wypionowanie i zabezpieczenie całej konstrukcji.

Dziś pomnik śp. Maryi z Pankiewiczów-Rządzowej znów zachwyca swoją formą i detalem, a dzięki wspólnemu wysiłkowi mieszkańców Jasła, darczyńców i wolontariuszy – pozostanie trwałym świadectwem pamięci i lokalnego dziedzictwa.

Każdy ocalony pomnik to ocalony fragment historii – tej, która trwa w kamieniu i w nas.